Coğrafi bilgi sistemleri

CBS Nedir?

CBS ( Coğrafi Bilgi Sistemleri - GIS / Geographical Information systems ), sözel veri üzerine bina edilen mekansal özellikler sayesinde pratikte karşılaşılan problemlerin belirlenmesi, analiz edilmesi ve çözülmesine olanak sağlayan bir teknolojidir. Söz konusu bu teknolojinin anahtar kelimesi olan Coğrafya ise esasında mekansal olan ya da diğer deyişle dünya üzerindeki bir konumla ilişkilendirilmiş olan anlamında kullanılmaktadır. Mekansal veri ile birlikte kullanılan sözel veri, mekansal bir objeye iliştirilen özellikler ( attribute data ) olarak ifade edilmektedir.

Mekansal ve sözel verinin birlikte kullanımına bir örnek olarak okulları verebiliriz. Herhangi bir okulun bulunduğu konum bilgisine mekansal veri ( spatial data ); okula ait isim, verilen eğitimin detayı, öğrenci kapasitesi gibi diğer bilgilere ise sözel veri ( attribute data ) denebilir. Mekansal ve sözel nitelikleri bilinen okullar verisi üzerinde yapılabilecek analizlerle, seçilen bir nokta etrafındaki 50 km lik alan içerisinde bulunan ilkokulların sayısı ya da bu alan içerisindeki ortaöğretim öğrenci kapasitesi rahatlıkla analiz edilebilir ve bu analiz karar vericinin planlama faaliyetlerine önemli katkılar sunabilir. Bu şekilde, sözel ve mekansal nitelikteki verinin birlikte kullanılmasıyla CBS, mekansal analizler yapabilme yeteneğini sunarak problem çözmede etkili bir teknik olarak belirmektedir.

Günümüzdeki uygulamalarda CBS faaliyetleri, birçok seviyede ele alınabilir. En temel manada CBS, kartografya ve harita üretiminde kullanılmaktadır. Fakat CBS'nin asıl gücü, sözel ve mekansal verinin analizinde kullanılan istatistik ve mekansal yöntemlerdir. Söz konusu bu analizler sonucunda türetilen anlamlı bilgi ise karar vericiye karar vermesi yönünde sağlıklı bir ortam hazırlamaktadır.

CBS'nin Bileşenleri

CBS'nin yeteneklerini kavrayabilme yolunda atılacak bir diğer adım ise CBS'nin bileşenlerini ve bir arada nasıl çalıştıklarını anlayabilmektir. Bu bileşenler :

Donanım

Donanım; CBS'nde, verinin sahadan toplanmasından analizine kadar birçok faaliyet alanında ihtiyaç duyulan fiziksel araçlar olarak tanımlanabilir. Bu donanım tanımının odak noktasında, CBS yazılmının üzerinde çalışabileceği ve diğer elektronik cihazlarla iletişim kurabileceği çalışma istasyonu ( workstation ) yer almaktadır. Bunun yanında veri toplama faaliyetleri, analog olarak toplanan verinin sayısal ortama aktarılmasında kullanılan sayısallaştırıcı ( digitizer ) ve sahada veri toplamada kullanılan GPS, Takeometre ( Total Station vb. ) gibi donanımları da gerektirmektedir. Web 2.0 devrimi ardından popüler hale gelen web uygulamaları da düşünüldüğüne, CBS yazılımlarının sunumunda kullanılan web sunucuları da bu manada gerekli donanım bileşenleri arasında sayılmaktadır.

Yazılım

Değişik amaçlarka hazırlanmış birçok yazılım paketi CBS'nin önemli bileşenlerindendir. Öyle ki, verinin oluşturulmasından güncellenmesine ve üzerinde mekansal ve sözel analizlerin gerçekleştirilmesine kadar birçok işlem, yazılım bileşenleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Son zamanlarda geliştirilen esnek yazılım mimarileri sayesinde, standart yazılımların üzerine geliştirilen eklenti paketleri de söz konusu yazılımlara yeni yetenekler eklenmesinde önemli bir konuma sahiptir.

Veri

Veri her CBS'nin çekirdek bileşenidir. CBS alanında kullanılan mekansal veri, vektör ve raster olarak iki temel kategoriye ayrılmaktadır. Vektör veri, gerçek hayatta bulunan ve mekansal nitelikleri CBS'ye aktarılmış objeleri nokta, çizgi ve kapalı alan olarak ifade ederken; raster veri, hava fotoğrafları ve sayısal yükseklik modellerinin hücresel olarak ifade edilmesidir. Vektör veri tiplerinin bir diğer özelliği ise temsil etmekte oldukları gerçek dünya objelerine ait sözel veriyi de saklayabilecek yapıya sahip olmalarıdır.

Özellikle birlikte çalışabilirlik ve üretilen verinin tekrar kullanımını sağlama çabalarının sonucu olarak oluşturulan metaveri tanımı ise, sahip olunan veriye ait özelliklerin dökümante edilmesi olarak ifade edilebilir. Böylece veriyi kullanacak olan 3. taraflara; verinin ne gibi özelliklere sahip olduğu ve ne şekilde kullanılabileceği ile ilgili önemli bilgiler aktarılabilir.

İnsan

İyi eğitilmiş insan kaynağı CBS yazılımlarının kullanılmasında, anlamlı ve yararlı mekansal analizlerin gerçekleştirilmesinde esastır.

İlgili videoya gitmek için TIKLAYIN

Giyilebilir Teknolojiler

Günümüzde teknolojik aletler evimizde ve iş yerlerimizde yerlerini sıkça alıyor. Bu aletler yavaş yavaş ceplerimize akıllı telefon ve tabletler ile girişini sürdürüyor. Daha da ileri giderek tüm bu sabit teknolojiyi artık giyilebilir hâle getiriyor. Biraz farklı gibi gözükse de bu teknoloji çağı artık hayatımızda. Yalnızca sesli komutlarla kullanılabilen telefonlar. Yüz algılama özelliği ile çalışan özel üretim gözlükler. Bunun yanı sıra birlikte çalışabilen telefon ve kameralar. Daha da arttırılabilecek sayısız örnek şu an da günümüzde mevcuttur.

Teknoloji bize artık saatlerce masa başlarında oturmamamız gerektiğini söylüyor. Sunduğu bu pratik ve çeşitli özellikleri ile hemen her yerde işlerimizi halledebilme imkanı sunuyor. Mail işlemleri, arama, hangout, tek bir hareket ile arama, yer bildirimi alma gibi sayısız imkanlar.

Evet bundan yıllar önce sadece bilim kurgu filmlerinde gördüğümüz o farklı aletler artık bizimle. Teknolojinin gelişmesi ve insanların ihtiyaçlarının da buna paralel artması firmaları da harekete geçirmiş durumda. Bu alandaki rekabet ile hemen hemen her teknoloji firması kısa dönemlerde farklı giyilebilir teknoloji ürünleri sunarak bizleri şaşırtmakta.






Giyilebilir Teknoloji ve Avantajları

Teknolojinin bize sunmuş bu imkanların bizler için aslında sayısız faydası vardır. Bunlardan belli başlarına bakarsak:

- Bu ürünler birçok işi aynı anda yapma imkanı sunarak vakitten kazanç sağlamamıza yardımcı olur.

- Oturarak geçirilen saatleri kısaltarak daha mobil hâle gelme fırsatı verir.

- Yalnız iş anlamında gelişmeyen giyilebilir teknoloji bizlere başka imkanlarda sunar. Giyim anlamında şu an oluşum aşamasında olan masal okuyan tişörtler üreterek tüm kitleye hitap eder.

Uzun yazılar ya da mesajlar yerine sesli algılama sistemi ile artık yorucu olmaktan çıkar.

- Şu an geldiği noktada görüşme imkanı sunarken yalnızca kişilere fiziksel teması sağlayamaz. Bu da doğal bir şeydir.











Giyilebilir Teknoloji ve Dezavantajları

Bu kadar olumlu yanı olan bir teknoloji ağının dezavantajları olur mu? Demeyin. Elbette var:

- Daha çok gezen, gören ve inceleme yönünde başlayan insan yaşamı artık mobil aygıtlara bağlı kalır. Bu da her şeyin bir komut ile yapılmasından dolayı yaşamı sıradanlaştırır.

- Kullanabileceğimiz özel gözlükler, sesli komutu algılayan cihazlar, telefonlar derken her yanımızı saracak olan bildirimler bizi bedenen ve zihnen yorabilir.

- Artık ulaşılmaz olmak neredeyse imkansız hâle gelmektedir.

- Özel yaşamın gizliliği ne yazık ki artan teknoloji ağı ile azalar. – Yer bildirimleri, mesajların görülüp görülmemesi ya da yapılan her işlemin diğer kişiler tarafından görülmesi gibi-



İki duruma da bakılınca avantajları da dezavantajları da kişiden kişiye değişiklik gösteren kavramlar haline dönüşür. Yıllarca izlediğimiz filmlerde bulunan teknolojiye ulaşmak hepimizi heyecanlandırıyor kuşkusuz. İlerleyen zaman ile giyilebilir teknolojinin hayatımızda ne kadar yer edeceği ve bize neler sunacağını göreceğiz.

Siber zorbalık

Bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak kişileri sürekli rahatsız etme,alay etme,küçük düşürücü sözlerle kişilerin hayatını zorlaştırma, fotoğraflarını izinsiz kullanma, sahte isimle sosyal paylaşım sitelerine üye olma, kişiler hakkında dedikodu yayma gibi pek çok yolla gerçekleştirilen ve sosyal iletişimi zorlaştıran zorbalık türüne “SİBER ZORBALIK” denir. Ortam sanal olsa da “Siber Zorbalık” ciddi bir suçtur ve cezası vardır.




· Türkiye’de siber zorbalık konusunda bilgi oranı %50
· Her 3 öğrenciden biri siber zorbalığa uğruyor…
Öğrencilerin %15’i siber zorbalık yapıyor.

SİBER ZORBALIĞIN NEDENLERİ



Siber zorbalığa başvuranların nedenleri arasında eğlence amaçlı zorbalık, intikam alma, bireyin kendini kötü hissetmesi sonucunda zorbalığa başvurması gibi bahaneler bulunmaktadır. Siber zorbalığın yaygınlaşması konusunda bilişim ve iletişim teknolojilerine kolay ulaşma ve zorbaların kimliklerini kolayca gizleyebilmesi de en önemli nedenler arasındadır.

SİBER ZORBALIĞIN ETKİLERİ NERLERDİR?

Siber zorbalık hem zorbalar hem de mağdurlar üzerinde önemli sorunlara yol açmaktadır. Yapılan araştırmalarda siber mağdurların aileleriyle duygusal bağlarının zayıf olduğu bununda siber zorbalık yapmayı üç kat artırdığı belirlenmiştir.

Araştırmalarda siber zorbalar arasında madde kullanımı ve başkalarının eşyalarına zarar verme gibi suç içerikli eylemlerin yaygın olduğu görülmüştür.



Yoğun bir biçimde siber zorbalığa maruz kalmanın okuldan kaçma, okulu bırakma, okula silah getirme ve tutuklama gibi davranışlara ve psikolojik bunalımlara neden olduğu belirlenmiştir. Bir araştırmaya göre siber zorbalığa maruz kalmanın okula silah getirmeyi sekiz kat artırdığı belirtilmiştir. Ayrıca siber mağdurların aileleriyle yetersiz duygusal bağ kurdukları ve alkol ve uyuşturucu kullanımının yaygın olduğu görülmüştür.

Konu hakkında videoya ulaşmak için TIKLAYINIZ.

Dijital yerli ve göçmenler

Dijital Yerliler

Dijital yerliler, teknolojinin odağında olan, kendilerini bildikleri anda teknolojiyle tanışıp onu yaşamının bir parçası haline getiren ve 1970’lerin sonu 1980’lerin başında doğduğu kabul edilen kuşağa verilen isimdir. Gary Small da dijital yerlileri: ’E-posta ve cep mesajının bulunmadığı bir dünyayı düşünemeyen insanlar’ olarak tanımlamıştır.


Teknolojinin her geçen gün gelişip değiştiği ve hayatımızda büyük bir yer edindiği şüphesiz. Bu gelişimin ortasında doğanlara dijital yerliler demiştik. Bu değişime uzak kalanlar ve yeni duruma ayak uydurmaya çalışanlara da dijital göçmenler diyoruz.


Dijital yerliler dijital dili ana dil olarak kullanan, günlük hayatlarındaki işleri teknoloji ile halleden bir kuşaktan oluşmaktadır. Bu kuşağı oluşturanlar; çocuklar, gençler ve çoğu da öğrencilerdir. Türkiye nüfusunun yaklaşık %25 ini bu kuşak oluşturmaktadır. Araştırmalar 2025 yılında dünyadaki iş gücünün %70’ine yakınını dijital yerlilerin oluşturacağını gösteriyor. Şuan 30’lu yaşlarda olan bu kuşağın insanları eğitimlerini tamamlayıp iş hayatına atıldılar bile.


Dijital yerli kavramının ortaya çıkışı


Dijital yerliler ve dijital göçmenler konusunda birçok araştırması olan Prensky ağ ortamında büyüyen çocukları ifade etmek için kullanabilecek kavram konusunda zorluk yaşadığını belirtmektedir. Ancak bu konuda derinlemesine çalışan bir uzman olarak en uygun isimlendirmenin dijital dilin bu kuşak tarafından ana dil olarak konuşulmasından hareketle dijital yerli olmasının uygun olduğunu düşündüğünü belirtmektedir. Prensky’ nin bu kavramı günümüzde yaygın olarak kabul görmüş bir kavramdır. Ayrıca bu kavram net jenerasyonu, y kuşağı, ağ kuşağı, çevrim-içi nesil, netgiller olarak da isimlendirilmektedir.










Dijital göçmenler: Dijital dünya ile sonradan tanışanlar diyebiliriz kısaca. Onlar için popüler teknoloji radyo, televizyon, gazete, dergi ve kitaplardır.


Bir dijital göçmene otomatik olarak teknik beceriksiz diyemeyiz; çünkü dijital göçmenler dijital yerliler tarafından kullanılan teknolojiyi üretmiştir.


Bir de dijital yerli ve göçmenlerin dışında dijital ortalar var. Bunlar ise teknolojiyle gençliklerinde tanışmışlardır.